Το
φυσικό περιβάλλον της φώκιας στη Λευκή θάλασσα γίνεται μαγνήτης για τους λάτρεις του οικολογικού τουρισμού. Εκεί αναπτύσσεται ένα νέα είδος οικολογικού τουρισμού, δηλαδή οι συναντήσεις με τις φώκιες στο φυσικό περιβάλλον διαβίωσής τους.
Το χωριό Νίλμογκουμπα βρίσκεται στις εκβολές του ποταμού Νίλμα στη Λευκή θάλασσα, στον Αρκτικό κύκλο. Ο πλησιέστερος σιδηροδρομικός σταθμός έχει το ίδιο όνομα, δηλαδή «Αρκτικός κύκλος». Το Χειμώνα, εδώ κυριαρχούν οι μεγάλοι όγκοι του χιονιού που φτάνουν μέχρι τη μέση, και το βόρειο σέλας, ενώ το καλοκαίρι, οι λευκές νύχτες. Το χιόνι δεν λιώνει πριν το Μάιο.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια επισκέπτονται τον τόπο αυτό ολοένα περισσότεροι φίλοι του οικολογικού τουρισμού. Καθότι μόνο εδώ μπορούν να δουν τις φώκιες στο φυσικό τους περιβάλλον. Ο εκπαιδευτής τους, Μιχαήλ, ο οποίος πραγματοποιεί ένα μπρίφινγκ γνωριμίας για τους επισκέπτες, αναφέρει ότι στη Λευκή θάλασσα υπάρχουν τέσσερα είδη από φώκιες. Το πρώτο, είναι η γενειοφόρος φώκια ή θαλάσσιος λαγός. Είναι εύκολο να την ξεχωρίσει κανείς από τα μεγάλα μουστάκια που προεξέχουν. Ακολουθεί η δακτυλιοφόρος φώκια, πάνω στο γκρίζο ή καφέ δέρμα της οποίας υπάρχουν στίγματα που έχουν τη μορφή δακτυλιδιών. Η γροιλανδική φώκια είναι σπάνιος επισκέπτης, καθώς μπαίνει στη θάλασσα μόνο την εποχή της γέννας. Και τέλος, η γκρίζα φώκια, αλλά αυτή διαβιεί στην περιοχή της χερσονήσου Κόλσκι και δεν έρχεται στο σημείο όπου βρισκόμαστε, στον κόλπο Βελίκαγια Σάλμα. «Να τις χαϊδέψουμε μπορούμε;», ρωτά μια γυναίκα από το γκρουπ που ήρθε να δει τις φώκιες με τον δωδεκάχρονο γιο της. Οι υπόλοιποι μετέχοντες δεν κρύβουν τα χαμόγελά τους, καθώς διακατέχονται από την ίδια επιθυμία.
—Ιδανική περιοχή
Στη Νίλμογκουμπα είναι δυνατή σε οποιαδήποτε εποχή του χρόνου η ενοικίαση του απαραίτητου εξοπλισμού για βουτιές στα νερά της Λευκής θάλασσας. Εδώ υπάρχει επίσης ανοιχτό δελφινάριο, όπου εκπαιδεύουν τα μεγάλα δελφίνια «Μπελούχα» (το μήκος τους μπορεί να φτάσει και τα 6 μέτρα), για τα οποία η Λευκή θάλασσα αποτελεί το σπίτι τους.
Ο ρωσικός Βορράς αποδείχθηκε το περισσότερο υποσχόμενο μέρος για συναντήσει κάποιος τη φύση σε όλο το μεγαλείο της. Ένα από τα πλεονεκτήματα των μεγάλων παγωμένων εκτάσεων είναι η μεγαλύτερη ευκολία στο να αναζητήσεις κάτι, από ότι τα απροσπέλαστα δάση. Αν μάλιστα γνωρίζεις τα μέρη και τις οδούς μετανάστευσής τους, τότε η πιθανότητα να συναντήσεις το ζώο που θέλεις να δεις, είναι σχεδόν εγγυημένη. Στο σκεπτικό αυτό βασίζεται και η δουλειά του κάθε ξεναγού εδώ στον Αρκτικό κύκλο, ακριβώς στα σύνορα της Καρελίας με την περιφέρεια Μούρμανσκ.
Την Ανοιξη, τα πανέμορφα μουστακοφόρα πλάσματα συγκεντρώνονται συνήθως στους μικρούς κολπίσκους, οι οποίοι έχουν ακόμη πάγους. Ο πάγος την Ανοιξη δεν δείχνει και τόσο γερός, αλλά στην πραγματικότητα τα κομμάτια του αντέχουν το βάρος ενός ζεύγους από φώκιες που ζυγίζουν συνολικά 200 κιλά. Οι φώκιες είναι άριστοι «ανιχνευτές των πάγων», καθώς μπορούν να σκαρφαλώσουν σε οποιοδήποτε στρώμα πάγου εξασφαλίζοντας την ασφάλειά τους. Ο άνθρωπος δεν θα μπορέσει να πλησιάσει αθόρυβα, ενώ και η αρκούδα που βρίσκεται στην ακτή δεν θα μπορέσει να τις φτάσει.
—Ασπίδα για τη διάσωση της φώκιας
Το κρέας της φώκιας απέβη σωτήριο τα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου για τους κατοίκους του Αρχάνγκελσκ και του πολιορκημένου Λένινγκραντ. Είναι χαρακτηριστικό, ότι στο Αρχάνγκελσκ στήθηκε ακόμη και μνημείο ευγνωμοσύνης στη φώκια. Το λίπος της φώκιας έχει χρησιμοποιηθεί επίσης στην παρασκευή καύσιμου, ενώ αποτελούσε και συστατικό σε παραδοσιακά αυτοσχέδια φάρμακα.
Στη διάρκεια της αναμονής τα δάκτυλα πάνω στο κουμπί της φωτογραφικής μηχανής μελανιάζουν απ’ το κρύο, τα μάτια δακρύζουν από τον αέρα, αλλά όπως φαίνεται αυτό είναι ασήμαντο για τους φυσιολάτρες τουρίστες. Αυτό ακριβώς ονειρεύονταν οι προστάτες των ζώων, δηλαδή, να αντικατασταθεί το κυνήγι της φώκιας που υφίσταται εδώ και αιώνες, με τον οικοτουρισμό.
Πριν από μερικά χρόνια είχε ξεσπάσει σε όλο τον κόσμο ένα κύμα από διαμαρτυρίες εναντίον του κυνηγιού των ανυπεράσπιστων μικροσκοπικών νεογνών της γροιλανδικής φώκιας. Η θηρευτική αυτή συνήθεια υφίστατο στη Ρωσία και σε άλλες βόρειες χώρες, όπως στη Νορβηγία, τη Δανία, τον Καναδά και αλλού. Το αποτέλεσμα μιας κυνηγετικής σεζόν -που διαρκεί μόλις δέκα ημέρες- είναι δεκάδες χιλιάδες νεκρά «μωρά». Ύστερα από μια εκστρατεία διάρκειας ενός έτους, οι ακτιβιστές έφτασαν σε μια πρωτοφανή επιτυχία. Να απαγορευτεί πλήρως το κυνήγι των νεογέννητων της φώκιας στη Ρωσία. Το μέτρο ισχύει από τον Μάρτιο του 2009.
Όπως αναφέρει ο ξεναγός: «Οι εκδρομές παρατήρησης της φώκιας είναι πολύ περιορισμένες χρονικά. Τα φωκάκια γεννιούνται στις αρχές Μαρτίου και παραμένουν κατάλευκα για δυο μόνο εβδομάδες, όσο ακόμη τρέφονται με γάλα. Τις ημέρες αυτές οργανώνουμε πτήσεις στους πάγους με ελικόπτερα από το Αρχάνγκελσκ. Οι τουρίστες περνούν όλη τη μέρα σε αυτές τις “φάτνες” της φώκιας». Οι μικρές φώκιες είναι απονήρευτες, δεν φοβούνται. Ετσι, μπορεί να φτάσει κανείς ακριβώς δίπλα τους και να τις χαϊδέψει, καλύτερα πάντως με γάντια. Η μυρωδιά του ανθρώπου δεν επηρεάζει καθόλου τη σχέση της μητέρας με το μικρό. Τις φώκιες που πλέον έχουν μεγαλώσει, είναι πολύ πιο δύσκολο να τις βρεις.
Γι’ αυτό, όπως αναφέρει ο Μίσα, «συγκεντρώνουμε ένα γκρουπ στις αρχές Μαΐου, την εποχή που οι πάγοι αρχίζουν να λιώνουν και πλησιάζει στις ακτές η σαρδέλα της Λευκής θάλασσας. Οι φώκιες συγκεντρώνονται μαζικά και τρώνε αυτή τη σαρδέλα. Ο πάγος υποχωρεί εδώ στη θάλασσά μας πολύ γρήγορα, και σε μια εβδομάδα το τοπίο γίνεται αγνώριστο. Αργότερα, ζουν απομονωμένες και δεν είναι εύκολο να τις βρεις».
Οι ελιγμοί μιας από τις βάρκες με τους τουρίστες, στέφεται επιτέλους από επιτυχία. Έχει φτάσει σχεδόν κολλητά σε μια αφηρημένη φώκια. Ο πάγος πάνω στον οποίο καθόταν αποδείχθηκε ότι δεν ήταν τόσο σταθερός όσο έδειχνε, και υπό το βάρος του θαλάσσιου λαγού έσπασε, ανατράπηκε και άρχισε να βυθίζεται σιγά-σιγά, αφήνοντας να προβάλλει στην επιφάνεια η σαστισμένη μούρη της φώκιας. Το πλήρωμα της βάρκας ξέσπασε σε γέλια και άρχισε να φωτογραφίζει ακατάπαυστα την εικόνα.
Όλοι επέστρεφαν στη βάση ικανοποιημένοι, συζητώντας το πως θα γίνει να ξανασυναντήσουν μια τέτοια φώκια ακόμα μια φορά. «Ίσως να τις δελεάσουμε με σαρδέλες;», ακούστηκε μια πρόταση. «Δεν έχει και πολύ νόημα αυτό, έχουμε δοκιμάσει τα πάντα, αλλά είναι φοβιτσιάρες», απαντά ο Σάσα, και προσθέτει με σοβαρότητα: «Μην ξεχνάτε ότι έτσι τις εξημερώνουμε, και αυτό για τις φώκιες μπορεί να αποβεί σε βάρος τους».
«Οι φώκιες, ιδιαίτερα οι νεαρές, δεν καταλαβαίνουν ακόμη τι μπορεί να περιμένουν από τον κόσμο», εξηγεί ο Μίσα. «Σε αυτή την ηλικία ειδικά, δεν έχουν μάθει να φοβούνται, ειδικότερα τον άνθρωπο. Και αν εμείς τους δείξουμε τώρα ότι είμαστε ακίνδυνοι, τότε κάποια άλλη φορά που θα τις πλησιάσει ένας εχθρός, απλώς δεν θα καταλάβουν τον κίνδυνο».
Πηγή RBTH
